روستای کندوان
روستای کندوان در دامنه‌های سهند قرار دارد و به خاطر معماری صخره‌ای آن معروف است که در اثر فعل و انفعالات آتشفشانی کوه‌های سهند ایجاد شده‌است. توده‌ها و گدازه‌های مذاب آتشفشانی، به وسیله باد، برف و باران در طی هزاران سال متمادی شکل گرفته و به فرم کران درآمده‌است.
معماری بومی روستای کندوان معماری صخره‌ای می‌باشد، این روستا به سبب ویژگی معماری صخره‌ای و بافت مخصوص آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است. کندوان یکی از سه روستای صخره‌ای جهان است که این موجب جذابیت بی‌نظیر آن شده‌است.[۴] معماری روستای کندوان و جاری بودن زندگی مردم در قالب بافت قدیمی آن یک استثناء در دنیا به حساب می‌آید. چرا که دیگر در کاپادوکیه ترکیه و داکوتاآمریکا (هر دو دارای معماری صخره‌ای هستند) کسی زندگی نمی‌کند.
در حقیقت آنچه به کندوان هویت باستانی و تاریخی داده‌است، وجود ۱۱۷ خانواده و منزل مسکونی درون توده‌های مخروطی و هرمی شکل صخره‌هاست. می‌توان گفت وجه تسمیه کندوان به خاطر خانه‌های کندویی شکلی است که در دل این صخره‌های مخروطی قرار گرفته‌اند.[۵]اجزای خانه‌ها شامل تنور، اتاق‌ها، صندوق خانه، آشپزخانه و… بوده و قطر دیوارها بین ۲ تا۳ متر است.
چاپ کَلاقه‌ای یا باتیک یکی از روشهای چاپ بر روی پارچه است که در کشورهایی مانند اندونزی، تایلند، سریلانکا، هند و ایران از قدیم کاربرد داشته‌اند.
این روش در ایران بیشتر در تبریز و اسکو رواج دارد و کَلاقه‌ای نامیده می‌شود. واژه باتیک ریشه اندونزیایی دارد.[۱]
در چاپ کلاقه‌ای، کلیه طرحها و رنگها را با استفاده از واکس و عملیات رنگرزی بر روی پارچه منتقل می‌کنند. برای این کار بیشتر از پارچه ابریشماستفاده می‌شود. تاروپود پارچه از واکس پوشیده می‌شود و هر دو روی پارچه یکسان نقش می‌شود.
رنگهای به کار رفته برای چاپ بیشتر از دسته رنگهای گیاهی مانند روناس، اسپرک، پوست انار و زردچوبه است.
یکی از ویژگی‌های چاپ کلاقه‌ای ایجاد رگه‌های رنگی است که در اثر شکستن واکس و نفوذ رنگ از میان این شکست‌ها به پارچه در حین عملیات رنگرزی برروی پارچه پدید می‌آید.
ابزار کار چاپ باتیک «تیان» نام دارد که وسیله‌ای فلزی شبیه به قیف نازک است. همچنین قلم‌مو، مهر و کارگاه چوبی (برای مهار کردن پارچه) نیز استفاده می‌شود. روشهای چاپ باتیک عبارتند از چاپ مستقیم، چاپ برداشت، چاپ با شابلون، نقاشی باتیک روی پارچه ابریشمی، تار عنکبوتی، قلم‌مویی، بدون رنگرزی و باندا (پیچشی). استاد حسین گنجینه از استادان معروف این سبک در ایران است
گردو اسکو
وی بابیان اینکه یکی از نیازهای شهرستان که نقش مهمی نیزدر ایجاد اشتغال بخصوص جوانان دارد، راه اندازی کارگاه های کوچک و بزرگ بسته بندی و صنایع فراوری محصولات کشاورزی به ویژه گردو است، افزود: با بسته بندی خوب و مناسب محصول، زمینه عرضه و فروش گردو با قیمت بالاتر و ایجاد زمینه اشتغالزایی در سطح شهرستان فراهم می شود.
محمدیان در ادامه اظهار کرد: متاسفانه به علت فقدان صنایع بسته بندی و فراوری، محصول تولیدی به قیمت نازلی از کشاورزان خریداری می شود که به هیچ وجه جوابگوی هزینه های تولیدی آن نبوده و امید می رود با تشکیل تعاونی ها از ضرر و زیان تولید کنندگان این محصول پر ارزش جلوگیری شود.
رئیس سازمان جهادکشاورزی استان با اشاره به اینکه برگزاری جشن برداشت گردو بی تردید، فرصتی برای معرفی این محصول با ارزش و قدردانی از بهره برداران پرتلاش این محصول مهم بوده و بخصوص شکل گیری تشکل های صنفی جهت پیگیری مسائل و مشکلات این محصول و نیز توسعه صنایع فرآوری و تکمیلی قسمت های مختلف این درخت، گام بلندی در توسعه شهرستان و منطقه بشمار خواهد آمدگفت: درحال حاضر فقط از مغز گردو استفاده می شود و این درحالی است که سایر فراورده های این محصول نیز درآمدزا می باشد.
وی با بیان اینکه تامین نهال های پیوندی و ترویج کشت آنها، تعویض تاج درختان بویژه دردرختان کم سن وسال و نیز ترویج سایر عملیات اصلاحی مثل تغذیه صحیح و بهینه درختان، اصلاح تراکم و هرس، در راستای افزایش کمی وکیفی محصول تولیدی همچنان تداوم خواهد یافت افزود: با توسعه این عملیات می توان در سالهای آتی علاوه بر افزایش کیفیت محصول، به عملکرد تا دو برابر فعلی تولید محصول خوشبین بود.
شهر اسکو
سَهَنْدْ نام قله و رشته‌کوهی آتشفشانی در جنوب تبریز، شمال مراغه و هشترود، غرب بستان‌آباد و شرق آذرشهر، عجب‌شیر و اسکو، در مرکز استان آذربایجان شرقی است. این رشته‌کوه دارای ۱۷ قله با ارتفاع بیش از ۳۰۰۰ متر است که بلندترین آنها قله کمال (قوچ‌گلی داغی) ۳۷۰۷ متر بلندی دارد و مرتفع‌ترین نقطهٔ استان محسوب می‌شود که در محدودهٔ شهرستان بستان‌آباد قرار گرفته‌است.
رشته‌کوه سهند به دلیل انبوهی گیاهان، چمن‌زارها، گلزارها و مراتع در آن به عروس کوه‌های ایران مشهور شده‌است؛ چراکه سطح تمام مناطق این رشته‌کوه پوشیده از سبزه‌است. کوه‌های کمال، جام، سهند، سلطان، دمیرلی، آغ‌داغ، موتال داغی، شیر داغی، حرم داغی، گیرو داغی، آتاشان، درویش از مهم‌ترین قلل رشته‌کوه سهند محسوب می‌شوند.
در بندهش، زامیادیشت و زادسپرم از کوهی به نام «اسنوند» نام برده می‌شود که در آذربایجان واقع شده‌است. در زادسپرم مکان آذرگشسبدر این کوه قرار دارد؛ البته شواهد زیادی در رابطه با یکسان‌بودن سهند و اسنوند وجود ندارد.
در دامنه‌های کوهستان سهند، زیباترین دره‌های آبرفتی همراه با روستاها، باغ‌ها و کشتزارها، جلوه‌هایی شگفت پدیدآورده است.
روستای کندوان: در 18 کیلومتری جنوب اسکو در دامنه سرسبز سلطان داغی و در 50 کیلومتری جنوب غربی تبریز واقع شده است. آنچه به کندوان هویت باستانی داده وجود 117 خانوار و منزل مسکونی در درون توده‌های مخروطی و هرمی شکل صخره ای که روستاییان کندوان داخل این توده ها برای خود خانه مسکونی، آغل، انبار، کارگاه ایجاد کرده اند. وجه تسمیه کندوان به خاطر خانه های کندوئی شکلی می باشد که در دل صخره های کرانی کله قندی شکل تعبیه شده است و از خصوصیات این خانه هاست که هوای داخل آن در زمستان گرم و مطبوع و در تابستان خنک می باشد. درباره اوضاع معماری سنتی کندوان تعدادی از محققان و جغرافی دانان اعتقاد دارند که کندوان در ایران نظیری ندارد و نوع معماری آن از نوع معماری صخره ای است و چنین تعریف می کنند که معماری صخره ای، از نظر بازسازی بسیار پراهمیت تر از معماری معمولی است. وجود آب معدنی گوارا، خانه های صخره ای و مخروطی منحصر به فرد، دره سرسبز و خرم، آب و هوای بسیار مطبوع کوهستانی و وجود لبنیات مرغول و دلپذیر و عسل طبیعی از دیرباز روستای کندوان را مود توجه علاقمندان قرار داده است و محیط آرام بخش و سکونت شبانگاهی روستا توام با نسیم دلپذیری که از سهند زیبا می وزد.
بقعه امامزاده اسکو (واقع بر روی تپه‌ای در جنوب اسکو و مشرف به شهر)، روستای عنصرود (دارای طبیعت جذاب و سرسبز و چشمه های آب معدنی)، مقبره پیرحیدر (واقع در محله سوسیان)، مزار الله بنده سی (واقع بر فراز تپه ای بلند در جنوب شرقی اسکو)، مسجد پایتخت، مسجد جامع اسکو از دیگر نقاط دیدنی شهرستان اسکو می‌باشد.
اسکو یکی از زرخیزترین و مهم ترین مناطق کشاورزی و دامپروری و صنعتی آذربایجان است. برگه ی زرد آلو و بادام و گردو و سایر ارقام صادراتی بخش اسکو از ممتاز ترین نوع آنهاست و سالیانه مقدار زیادی به عنوان صادرات به کشور های خارج حمل می شود و علاوه بر آن انواع و اقسام غلات و میوه جات و سیب زمینی و پیاز و انواع خشکبار و عسل و لبنیات در منطقه اسکو به دست می آید که علاوه بر تامین نیاز مورد مصرفی مردم آنجا مقدار زیادی نیز به شهر تبریز و سایر شهرستان های ایران وحتی خارج منتقل می شود. در قسمت صنعت نیز بخش اسکو از پیشرفته ترین مناطق آذربایجان است وصنایع تولید انواع پارچه و پتو و پوشاک و محصولات ابریشمی و پارچه های حریر و به خصوص کلاقه ای آنجا در ایران کم نظیر و شهرت جهانی دارد و قسمتی از صادرات این بخش را به داخل و خارج کشور تشکیل می دهد.
وجود تولیدات متنوع زراعی و باغی به ویژه زیره، بادام، گردو، گل سرخ محمدی و وجود منابع آبی نسبتاً مناسب، پتانسیل خوبی را برای توسعه صنایع تبدیلی، کشاورزی، دامپروری، آبزی پروری و همچنین گردشگری برای این شهرستان ایجاد کرده است.
در قلمرو واژگان و ادبیات حرفه‌ای منتشر شده به زبان فارسی ـ که روز به روز توانایی‌های بیشتری را در زمینه بیان و معرفی مفاهیم تازه بروز می‌دهد ـ شهرشناسی را می‌توان متشکل از تعامل 6 واژه دانست که هر کدام نمایندگی مفهومی یا مفاهیمی را بر عهده دارند.
در این نمودار، اولین لایه از تعریف مفاهیم مندرج در 6 واژه به قرار زیر می‌باشد:
شهر: مکان تمرکز، تمرکز تاریخی؛
شهرنشینی: حرکت، فرایند جابجایی تاریخی؛
شهروندی: دست‌یافتن به مرحله‌ای از آگاهی ؛
شهرداری: مدیریت شهر و جامعة شهری؛
شهریت: هدف شهر در به تعالی رسانیدن آگاهی جمعی و فرهنگ
شهرسازی: سازماندهی آگاهانه فضا در مقیاس کلان و خرد که معماری را نیز شامل می‌شود.
کنداون
کندوان روستایی است بنا شده در صخره و تنها سازه این دهکده را سنگ‌ها تشکیل می دهند. خانه ها هرمی شکل هستند و برای دام ها نیز حفره هایی در سنگ ها بنا شده است.
کندوان یکی از 3 روستای صخره‌ای جهان است که موجب جذابیت بی نظیر آن شده است. معماری روستای کندوان و جاری بودن زندگی مردم در قالب بافت قدیمی آن یک استثنا در دنیا به حساب می آید. چرا که دیگر در ترکیه و آمریکا کسی در کاپادوکیه و داکوتا زندگی نمی کند.
کوه سهند یکی از 5 کوه آتشفشانی مهم ایران در استان آذربایجان شرقی و در جنوب تبریز واقع است. در دامنه های این کوه و در نزدیکی شهر اسکو، روستایی با نام کندوان قرار دارد که از نظر جاذبه های زمین شناسی و معماری دارای اهمیت است.